Για την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής σε ΑΕΙ και ΤΕΙ

Η Πανελλαδική Γραμματεία Εκπαιδευτικών, με αφορμή τη σημερινή ανακοίνωση των βάσεων, συγχαίρει όλες τις νέες και τους νέους που έδωσαν με προσωπικές και οικογενειακές θυσίες τη σκληρή μάχη των Πανελλαδικών Εξετάσεων για την εισαγωγή τους στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Ιδιαίτερα ευχόμαστε καλή δύναμη και κουράγιο σε όλες τις λαϊκές οικογένειες που εξαιτίας των σκληρών πολιτικών όλων των κυβερνήσεων για άλλη μια φορά έβαλαν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να στηρίξουν τα παιδιά τους σ’ αυτή τη δύσκολη δοκιμασία και θα συνεχίσουν να το κάνουν για τη μόρφωση και τη ζωή των παιδιών τους.

Καλούμε τους χιλιάδες μαθητές που εισάγονται σε κάποιο ΑΕΙ ή ΤΕΙ, αυτούς που θα συνεχίσουν τις σπουδές τους σε κάποια επαγγελματική σχολή αλλά και σε όσα παιδιά που μετά το σχολείο θα ξεκινήσουν να αναζητούν εργασία, να συνεχίσουν τον αγώνα τους με το ίδιο πάθος που έδωσαν τις Πανελλαδικές εξετάσεις, μαζί με όλους τους εργαζόμενους, να παλέψουν για σπουδές, ζωή και δουλειά με δικαιώματα.

Η ανακοίνωση των βάσεων αλλά και οι εξαγγελίες της κυβέρνησης όλο το προηγούμενο διάστημα για τις αλλαγές στο Λύκειο, δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι και τη νέα σχολική χρονιά τα προβλήματα είναι εδώ και θα διογκώνονται:

  • Η αγωνία και το άγχος τόσο των νέων για το αν θα πετύχουν τους στόχους τους, όσο και των λαϊκών οικογενειών για το αν θα τα βγάλουν πέρα είναι στην ημερήσια διάταξη
  • Η νέα σχολική χρονιά ξεκινάει με χιλιάδες ελλείψεις εκπαιδευτικών την ίδια ώρα που υπάρχουν χιλιάδες άνεργοι εκπαιδευτικοί
  • Δεν υπάρχει καν η στοιχειώδης βοήθεια από την πλευρά της κυβέρνησης στους μαθητές που φέτος προετοιμάζονται να δώσουν εξετάσεις με την Πρόσθετη Διδακτική Στήριξη αλλά και στους υπόλοιπους μαθητές με την Ενισχυτική Διδασκαλία που για μια ακόμα χρονιά δεν θα υλοποιηθούν.

Υπάρχει λύση στα αδιέξοδα που δημιουργούν οι αντιλαϊκές πολιτικές. Η αντιπαράθεση και η σύγκρουση με την πολιτική που μετατρέπει τη μόρφωση σε εμπόρευμα, που τσακίζει τα εργασιακά δικαιώματα, που σκοτώνει τα όνειρα και τις προσδοκίες της νέας γενιάς.

Όλοι οι εργαζόμενοι, η νεολαία να οργανώσουν την πάλη τους, να δυναμώσουν τη δράση και τον αγώνα τους μέσα από τα σωματεία, τους φορείς του φοιτητικού – σπουδαστικού κινήματος, τις μαθητικές κοινότητες. Μόνο έτσι θα ανοίξει ο δρόμος για συνολικότερες αλλαγές.

            24 – 8 – 2017

Δελτίο Τύπου για συνάντηση ΔΟΕ με Γαβρόγλου

Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ πιο αποφασιστικά στην υλοποίηση της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής!

Μονόδρομος η οργάνωση της πάλης από τα κάτω!

 

Στις 10/8 πραγματοποιήθηκε συνάντηση του Δ.Σ. της ΔΟΕ με τον Υπουργό Παιδείας μπροστά στην έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς.

Τα βασικά σημεία των τοποθετήσεων του Υπουργού και των συνεργατών του  επιβεβαιώνουν ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα συνεχίσει σταθερά και ακόμα πιο αποφασιστικά την υλοποίηση της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής. Ταυτόχρονα γίνεται φανερό ότι θα αξιοποιεί μια σειρά κυβερνητικές παρεμβάσεις (π.χ. ΠΔ 79) για να θολώνει τα νερά και να στήνει κάλπικες και αποπροσανατολιστικές κόντρες με τη Ν.Δ. (και τα υπόλοιπα αστικά κόμματα) με σκοπό να κρύψει την ουσιαστική στρατηγική σύμπλευση τους (π.χ. επιλογή σημαιοφόρων στις μαθητικές παρελάσεις).

Πιο συγκεκριμένα:

Για το Π.Δ. 79/2017 για τη λειτουργία Νηπιαγωγείων και Δημοτικών, που ενσωματώνει στην ουσία όλο το πλέγμα των αντιεκπαιδευτικών ρυθμίσεων του προηγούμενου διαστήματος (π.χ. Υ.Α. για Ολοήμερο Δημοτικό και Νηπιαγωγείο), ο Υπουργός Παιδείας και οι συνεργάτες του υπεραμύνθηκαν της πρόσφατης υπογραφής του. Το χαρακτήρισαν ως μια κορυφαία κυβερνητική παρέμβαση.

Στο ζήτημα των μόνιμων διορισμών τα περί «επιτροπείας» και «κακών θεσμών» έδωσαν και πήραν. Ανέφεραν ότι θα γίνει προσπάθεια σε «βάθος τριετίας» να ξεκινήσουν διορισμοί και πως ο αριθμός των μόνιμων διορισμών (που θέλει να ανακοινώσει η κυβέρνηση) θα επιδιώξουν να αγγίζει το σημερινό αριθμό των αναπληρωτών(!!).  Για πρώτη φορά με τόσο μεγάλη σαφήνεια ειπώθηκε ότι οι όποιοι διορισμοί γίνουν έχουν ως προαπαιτούμενο την ολοκλήρωση της αξιολόγησης στην εκπαίδευση(!!!).

Υπεραμύνθηκαν της ανάγκης να προχωρήσει η διαδικασία της αξιολόγησης με στόχο «την αναβάθμιση συνολικά της εκπαίδευσης». Ξεδιπλώθηκε μια επιχειρηματολογία περί «παθογενειών» και «κακώς κειμένων», που χρειάζεται να καταπολεμηθούν και όχι να κρύβονται. Φυσικά αυτά συνοδεύτηκαν από την επίσης γνωστή φιλολογία, η οποία αξιοποιείται και στο υπόλοιπο Δημόσιο, ότι η αξιολόγηση του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι τιμωρητική, ότι πρέπει αξιολογηθεί και η ίδια η διοίκηση όχι μόνο οι υφιστάμενοι κ.τ.λ. Σε σχέση με το χρονοδιάγραμμα ανέφερε ότι σε προτεραιότητα είναι η αξιολόγηση των στελεχών της εκπαίδευσης (το οποίο όπως είπαν είναι και μνημονιακή δέσμευση) και θα ακολουθήσει η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Είναι σίγουρο ότι θα έχουμε άμεσα πρωτοβουλίες γύρω από το ζήτημα. Υποστήριξαν ότι «δεν υπάρχει κάποιο πλάνο για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού» για εμάς όμως είναι φανερό ότι αυτή θα ενταχθεί στα πλαίσια της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας.

Προσχολική Αγωγή

Για την Προσχολική Αγωγή υποστήριξαν ότι το Υπουργείο και η κυβέρνηση είναι μεν υπέρ της θεσμοθέτησης δίχρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής αλλά δεν είναι ακόμα έτοιμο το κράτος να προχωρήσει σε μια τέτοια επιλογή λόγο ελλείψεων σε υποδομές και χρηματοδότησης!

Επιβεβαιώνεται ότι, πέρα από τις διακηρύξεις, προτεραιότητα για την κυβέρνηση έχει η προώθηση της αντιλαϊκής πολιτικής στα πλαίσια της οποίας δεν υπάρχει χώρος για δίχρονη υποχρεωτική προσχολική αγωγή αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν.

Για τους αναπληρωτές

Για τους αναπληρωτές, παρά τα λόγια συμπαράστασης και την αναγνώριση των απαράδεκτων όρων εργασίας, δεν υπήρξε καμία συγκεκριμένη δέσμευση γύρω από τα αιτήματα που έχουν κατατεθεί. Στην  ουσία το Υπουργείο αναγνωρίζει ότι στα πλαίσια της ελαστικής εργασίας, των ΕΣΠΑ και των ευέλικτών μορφών εργασίας δε χωράει η εξίσωση των δικαιωμάτων με τους μόνιμους π.χ. καθεστώς αδειών. Το ότι θα υπάρξουν έγκαιρα ( κατά τα λεγόμενά του!!) για φέτος προσλήψεις αναπληρωτών, ο Υπουργός Παιδείας το ονόμασε «κανονικότητα» στο δημόσιο σχολείο!

Ανέφεραν πιο συγκεκριμένα ότι:

Για φέτος υπάρχουν εξασφαλισμένες πιστώσεις για 24.000 αναπληρωτές οι οποίες μπορούν να ξεκινήσουν από τη 1η Σεπτέμβρη έως τις 21 Ιούνη. Για την Πρωτοβάθμια όλες πιστώσεις θα είναι από το ΕΣΠΑ.

Ανέφεραν ότι στις 5 Σεπτέμβρη θα πραγματοποιηθεί μια πολύ μεγάλη φάση προσλήψεων που ίσως φτάσει και το 70%.  Πρώτα θα τρέξει το σύστημα για την Ειδική Αγωγή, μετά για την Γενική και τέλος για τις ειδικότητες. Τις ίδιες μέρες θα προσληφθεί το ΕΕΠ και ΕΒΠ στα ειδικά σχολεία.

Ανέφεραν ότι φέτος θα δοθούν 2500 πιστώσεις για Παράλληλη στήριξη (τη στιγμή που οι διαγνώσεις είναι πάνω από 5500) και 700 πιστώσεις για τάξεις υποδοχής – ΖΕΠ στα πλαίσια της εγγραφής και προσφυγόπουλων που έχουν φοιτήσει σε ΔΥΕΠ στα πρωινά τμήματα των σχολείων.

Συναδέλφισσες, συνάδελφοι,

Η κυβέρνηση και το Υπουργείο Παιδείας βαδίζουν σταθερά στις ράγες της πολιτικής της Ε.Ε., του ΟΟΣΑ, των κελευσμάτων του ΣΕΒ για την Παιδεία. Δεν υπάρχει χρόνος για αναμονή και αυταπάτες. Είναι μονόδρομος για του εκπαιδευτικούς, τους γονείς και συνολικά τους εργαζόμενους η αντιπαράθεση μ΄ αυτή την πολιτική. Η δημιουργία των προϋποθέσεων συνολικότερης αναμέτρησης με την πολική που μετατρέπει τη μόρφωση σε εμπόρευμα, που τσακίζει τα μορφωτικά δικαιώματα των μαθητών και τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Στους στόχους της καπιταλιστικής ανάπτυξης και της επιχειρηματικότητας δε χωράνε μορφωτικά και εργασιακά δικαιώματα στο ύψος των αναγκών και των δυνατοτήτων της εποχής μας.

Καλούμε σε οργάνωση της πάλης στην πράξη, αμέσως μόλις ανοίξουν τα σχολεία, με συνεδριάσεις Δ.Σ. των ΣΕΠΕ, προετοιμασία Γενικών Συνελεύσεων, κινητοποιήσεις σε Διευθύνσεις Εκπαίδευσης, προετοιμασία γενικότερων αγώνων απέναντι στη υλοποίηση των αντιλαϊκών μέτρων και των προαπαιτούμενων σε συντονισμό με το υπόλοιπο εργατικό κίνημα.

             14/8/2017

Το θέμα της Εκθεσης και η αλλοτρίωση της νεολαίας

Στις φετινές πανελλαδικές εξετάσεις των υποψηφίων από τα ΓΕΛ, το θέμα της Έκθεσης ήταν η ευθύνη των επιστημόνων απέναντι στη γνώση και τις επιπτώσεις της νέας γνώσης που παράγουν. Για την ακρίβεια, από τους μαθητές ζητήθηκε μέσα σε 500 – 600 λέξεις να αναπτύξουν τα εξής: «α) Τον ρόλο της επιστήμης στην αντιμετώπιση των σημαντικότερων, κατά τη γνώμη σας, σύγχρονων προβλημάτων και β) τα ηθικά εφόδια του επιστήμονα που θα του επιτρέψουν να υπηρετήσει αυτό τον στόχο». Πρόκειται για ένα «κλασικό θέμα» το οποίο διδάσκεται παντού, και στα σχολεία και στα φροντιστήρια, και δεν θα πρέπει οι μαθητές να βρουν δυσκολίες στην ανάπτυξη των επιχειρημάτων που έχουν διδαχθεί.

Το πρόβλημα όμως συνίσταται στο ποια είναι αυτά τα επιχειρήματα και πόσο σχέση έχουν με την πραγματικότητα. Τι διδάσκονται οι μαθητές και τι εξυπηρετεί αυτό που διδάσκονται.

Από το ίδιο το θέμα (όπως είναι διατυπωμένο αλλά και από το κείμενο του Γρηγόρη Σκαλκέα, στο οποίο είναι στηριγμένο το θέμα) βγαίνει το συμπέρασμα ότι οι επιστήμονες θα πρέπει να προβλέπουν τις χρήσεις των ανακαλύψεών τους και στηριγμένοι στην ηθική τους, αν διαβλέπουν ότι αυτές οι ανακαλύψεις θα έχουν κακές χρήσεις, να τις αποσιωπήσουν. Σε απλά ελληνικά, αν κάποιος σκοτώσει την πεθερά του με ένα κουζινομάχαιρο, υπεύθυνος είναι ο επιστήμονας που το ανακάλυψε και όχι αυτός που το χρησιμοποίησε. Να δω ποιος δικαστής, ακόμα και σε αυτή την αστική κοινωνία, θα το δεχτεί αυτό! Δηλαδή οι μαθητές διδάσκονται ότι είναι ευθύνη των επιστημόνων να προστατεύσουν τον κόσμο από την κακή χρήση της παραγόμενης γνώσης. Και εδώ αρχίζουν τα ερωτήματα τα οποία σκόπιμα αποφεύγονται στη διδασκαλία του μαθήματος: Ποιοι είναι αυτοί οι οποίοι θα χρησιμοποιήσουν την παραγόμενη γνώση; Ποιος τους δίνει το δικαίωμα σε αυτήν την απόφαση; Είναι οι μελλοντικοί πολίτες αμέτοχοι στη λήψη αυτών των αποφάσεων και οι μόνοι υπεύθυνοι είναι οι επιστήμονες; Το θέμα με μεγάλη προσοχή αποφεύγει να αναφερθεί στους πολίτες, ενώ κάνει μια κάποια αόριστη αναφορά στη χρήση της γνώσης, λέγοντας ότι «οι αποφάσεις για τη χρησιμοποίηση από τη σύγχρονη τεχνολογία επιστημονικών γνώσεων και ανακαλύψεων δεν ανήκουν πάντοτε στην απόφαση ή στη σύμφωνη γνώμη εκείνων που τις ανακάλυψαν».

Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι εντελώς προφανείς και γι” αυτό και απόλυτα ανατρεπτικές. Τη χρήση της γνώσης την αποφασίζει η εκάστοτε εξουσία. Αν έχεις μια εξουσία ανθρωπιστική, με την έννοια που χρησιμοποιεί τον όρο ο Σκαλκέας, τότε η χρήση της θα είναι υπέρ του λαού, αν όμως έχεις μια εξουσία διεφθαρμένη, που το μόνο που την ενδιαφέρει είναι το κέρδος και που γι” αυτήν η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο είναι κάτι απόλυτα αποδεκτό, δηλαδή μια καπιταλιστική εξουσία, τότε η χρήση της παρεχόμενης γνώσης θα είναι στην υπηρεσία του κέρδους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το λαό. Και απέναντι σε μια τέτοια εξουσία, η ηθική του επιστήμονα είναι ανίσχυρη.

Το είδαμε στις ΗΠΑ, όταν τις προηγούμενες δεκαετίες οι γιατροί που υποστήριζαν ότι το τσιγάρο σκοτώνει έχαναν τις δουλειές τους γιατί η έρευνα χρηματοδοτούνταν από τις καπνοβιομηχανίες, ενώ αυτοί που υποτάσσονταν σε αυτές ανέρχονταν και κυριαρχούσαν. Και βέβαια είναι αστείο να αναφέρουμε οτιδήποτε για ευθύνη των επιστημόνων τη στιγμή που το σημερινό αστικό κράτος έχει παραχωρήσει τη χρηματοδότηση ενός μεγάλου μέρους της επιστημονικής έρευνας σε ιδιωτικές εταιρείες.

Ενα άλλο παράδειγμα είναι το εξής: Αν η επιστημονική κοινότητα κατασκευάσει ένα ρομπότ το οποίο μπορεί να αντικαταστήσει τους μεταλλωρύχους, με αποτέλεσμα να μην κινδυνεύουν με ατυχήματα αλλά ούτε και να καταστρέφεται η υγεία τους, τι θα συμβεί; Στην καπιταλιστική κοινωνία απλά θα μείνουν όλοι οι μεταλλωρύχοι άνεργοι, γιατί η εταιρεία που διαχειρίζεται τα μεταλλεία θα τους πετάξει στο δρόμο καθώς δεν τους χρειάζεται πια έτσι ώστε να μεγιστοποιήσει το κέρδος της. Δηλαδή στην καπιταλιστική κοινωνία ο επιστήμονας δεν θα πρέπει να κατασκευάσει το ρομπότ του, αφήνοντας τους εργάτες να πεθαίνουν, γιατί τότε θα χάσουν τις δουλειές τους; Σε μια διαφορετική κοινωνία όμως, απλά η κοινωνία θα τους βρει άλλες δουλειές ,πολύ πιο υγιεινές και ασφαλείς. Για να το θέσουμε και πιο ωμά: Η χρήση της πυρηνικής ενέργειας σκότωσε δεκάδες χιλιάδες στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, αλλά έσωσε με τη χρήση της στην ιατρική εκατομμύρια κόσμο με τα σπινθηρογραφήματα και τις άλλες εξετάσεις. Γιατί ο επιστήμονας θα πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στις δύο ομάδες ανθρώπων, ποιους θα σώσει ή ποιους θα σκοτώσει; Ο ηθικός επιστήμονας, όπως θέλει το θέμα, θα πρέπει να σώσει και τις δύο ομάδες. Αλλά με την υπάρχουσα εξουσία αυτό δεν γίνεται.

Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν πόσο εκτός πραγματικότητας είναι αυτά τα θεολογικού τύπου κηρύγματα που πλασάρονται στους μαθητές στο μάθημα της Εκθεσης. Συνεπώς, η χρήση της γνώσης υπέρ ή κατά του ανθρώπου είναι ξεκάθαρα θέμα του τι εξουσία έχεις και ποιον υπηρετεί. Και τότε ποιος είναι ο ρόλος του επιστήμονα αλλά και καθενός άλλου, δηλαδή και του μαθητή; Ο ρόλος του είναι να ανατρέψει αυτή την εξουσία και να εγκαταστήσει μια διαφορετική.

Και εδώ μπαίνει ένα άλλο αμείλικτο ερώτημα: Μπορεί αυτό να γίνει μέσα από τις δομές της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας; Ο μαθητής μαθαίνει ότι στη χώρα μας υπάρχει λαϊκή κυριαρχία, δηλαδή η εξουσία εκπορεύεται από τους πολίτες. Ταυτόχρονα όμως ζει σε μια κοινωνία όπου ό,τι και να ψηφίζει, σε δημοψηφίσματα ή εκλογές, δεν αλλάζει τίποτα στην επικρατούσα πολιτική και συνεπώς στις αποφάσεις της εξουσίας. Γιατί, πολύ απλά, την εξουσία την έχει η κυρίαρχη αστική τάξη και οι εκλογές είναι μια διαδικασία για να ξεγελαστεί ο λαός ότι δήθεν συμμετέχει. Αν λοιπόν κάποιος θέλει διαφορετική χρήση της επιστήμης, ουσιαστικά ζητά ανατροπή της εξουσίας της αστικής τάξης, και αυτό δεν γίνεται με μια απλή ψήφο. Θα πρέπει ο λαός να αγωνιστεί και να διεκδικήσει την καλύτερη εξουσία και την καλύτερη κοινωνία, και αυτό δεν είναι ευθύνη μόνο των επιστημόνων αλλά ευθύνη του καθένα μας, συμπεριλαμβανομένων και των επιστημόνων.

Αυτά όμως τα προφανή ερωτήματα και τα συμπεράσματα στα οποία οδηγούν είναι ευθύνη του αστικού σχολείου να τα κρατάει μακριά από τους μαθητές. Και γι” αυτό, το μάθημα της Εκθεσης ουσιαστικά χρησιμοποιείται για την αλλοτρίωση των νέων συνειδήσεων, μέσα από παράλογα ιδεολογήματα που προσπαθούν να εξαφανίσουν τα πραγματικά ερωτήματα.

 

Βασίλης ΚΑΡΑΒΟΛΑΣ
Θεωρητικός Φυσικός

Οκτωβριανή Επανάσταση – Παιδεία

Μπαίνουν οι βάσεις για ένα ζηλευτό εκπαιδευτικό σύστημα

 

Αποσπάσματα από κείμενο του πρώτου Λαϊκού Επιτρόπου Παιδείας, Ανατόλι Βασίλιεβιτς Λουνατσάρσκι

 

 
Στην προσπάθεια εξάλειψης του αναλφαβητισμού, τη δεκαετία του 1920, σε μια επαρχία

Στο αφιέρωμά αυτό στην Οκτωβριανή Επανάσταση και τις τομές που έφερε στο χώρο της Παιδείας, θα σταθούμε αναλυτικά στη σκέψη και στην προσφορά μεγάλων Σοβιετικών παιδαγωγών, ανθρώπων που πρόσφεραν πολλά στην παιδαγωγική θεωρία, αλλά και στην οργάνωση και την παραπέρα ανάπτυξη των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στη Σοβιετική Ένωση. 

Σε αυτό το πνεύμα, θα ξεκινήσουμε από τονΑνατόλι Βασίλιεβιτς Λουνατσάρσκι (1875-1933), που ήταν ο πρώτος Λαϊκός Επίτροπος της Παιδείας στη Ρωσική Ομοσπονδία και έμεινε σε αυτήν τη θέση έως το 1929.

Παλεύοντας με σοβαρές δυσκολίες

Ο Λουνατσάρσκι είχε καθοριστική συμβολή στη διαπάλη με τους παλιούς εκπαιδευτικούς (όπου κυριαρχούσαν στοιχεία εχθρικά προς την επανάσταση), στη δημιουργία της Ένωσης των Διεθνιστών Δασκάλων. Τις πρώτες ήδη μέρες της εργασίας του στο Λαϊκό Επιτροπάτο της παιδείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, δηλαδή στις 15 του Νοέμβρη 1917, αποτάθηκε με επιστολή του «Προς όλους τους σπουδαστές», όπου έγραφε πως «ο δάσκαλος, ο πραγματικός δάσκαλος, τέτοιος πρέπει να είναι: Πρώτα απ” όλα να είναι με το λαό σ” όλα τα βιώματά του, ακόμα και στις πλάνες του. Πάτε να τον βοηθήσετε. Είναι γεμάτος δύναμη, τον περιστοιχίζει όμως η δυστυχία. Δόξα σ” εκείνον, που, στη βαριά τούτη ώρα της δοκιμασίας του, πάει με το λαό».

 

«Η γνώση θα σπάσει τις αλυσίδες της σκλαβιάς» (Σοβιετική αφίσα, 1920)

Μιλώντας για τη στάση των διανοουμένων απέναντι στην επανάσταση τον πρώτο καιρό, κάνει λόγο για «σαμποτάζ» και λέει χαρακτηριστικά: «Κάθε κακό δεν έρχεται για κακό. Το μισητό σαμποτάζ των περισσότερων από τους Ρώσους διανοούμενους (και προπαντός των λεγόμενων σοσιαλιστών!) έδωσε θαυμάσιο μάθημα στο προλεταριάτο και υποσημείωσε την επιβλητική του ανάγκη να αποκτήσει τη μόρφωση το γρηγορότερο. Η σημερινή γενιά των προλεταρίων πρέπει κάπως να μορφωθεί, η μέλλουσα αντιθέτως θα είναι πλήρως μορφωμένη. Τέτοιο σημαντικό καθήκον ανήκει στο Επιτροπάτο της Λαϊκής Εκπαίδευσης. Ήταν εκτάκτως δύσκολη η εκπλήρωσή του, διότι μεταξύ των σαμποτέρ τα περισσότερο ασυμβίβαστα στοιχεία ήταν οι δάσκαλοι. Η κεντρική υπηρεσία του πρώην υπουργείου της Δημόσιας Εκπαίδευσης είχε και αυτή σαμποταριστεί από τους υπαλλήλους της. Βρισκόμασταν προ ερειπίων, χωρίς οδηγούς, χωρίς πραγματικές σχέσεις με το σχολείο, χωρισμένοι από τις επαρχίες και με αριθμό ειδικών παιδαγωγών πολύ περιορισμένο. Άλλες επίσης δυσκολίες μας παρουσιάστηκαν κατά τον πρώτο χρόνο, αρκεί να θυμίσουμε τη μεταφορά του Επιτροπάτου (υπουργείου) από τη Μόσχα κατά την εποχή της γερμανικής προχώρησης λίγο πριν την ειρήνη του Μπρεστ – Λιτόφσκ, περιστατικό το οποίο μας κατέστρεψε ό,τι έως τότε είχαμε με κόπο οργανώσει. Με όλα αυτά, όμως, τώρα και η κεντρική υπηρεσία και τα τοπικά ιδρύματα έχουν τεθεί σε κίνηση. Η πλειοψηφία των παιδαγωγών συνεργάζεται ειλικρινώς με μας, οι λοιποί είναι υποχρεωμένοι να μας ακολουθούν από ανάγκη». 

Παράλληλα, ο Λουνατσάρσκι έβαλε τις βάσεις για το ενιαίο σχολείο της εργασίας για όλα τα παιδιά, κόντρα στις διακρίσεις τάξεων ή φύλου, κόντρα στις πρόωρες ειδικεύσεις. Επισκέφθηκε δεκάδες παιδαγωγικά ιδρύματα, συναντήθηκε με χιλιάδες καθηγητές, δασκάλους του λαϊκού σχολείου, σπουδαστές και μαθητές των στρατιωτικών σχολών, μιλούσε συστηματικά στα παιδαγωγικά συνέδρια, τις δασκαλικές διασκέψεις και τις συζητήσεις (μόνο στα δυο πρώτα χρόνια της εργασίας του στο Λαϊκό Επιτροπάτο της Παιδείας, ο Α. Β. Λουνατσάρσκι πήρε μέρος σε αποστολές σε 15 κυβερνεία).

 

«Φρόντισε το βιβλίο σου – είναι ο αληθινός σύντροφος στις εκστρατείες και στην ειρηνική δουλειά» (Σοβιετική αφίσα, 1917 – ’21)

Το 1921 το ΣΕΚΕ εξέδωσε στη χώρα μας την μπροσούρα με τίτλο «Η εκπαίδευσις εις την Ρωσσίαν» του Α. Β. Λουνατσάρσκι. Σε αυτό το κείμενο βλέπουμε πώς μέσα σε μόλις τρία χρόνια από την επανάσταση και ξεπερνώντας τις προαναφερόμενες δυσκολίες, έμπαιναν οι βάσεις για ένα ζηλευτό εκπαιδευτικό σύστημα. 

Δημοσιεύουμε παρακάτω αποσπάσματα από το κείμενο (σε ελεύθερη απόδοση στη δημοτική, καθώς το αρχικό κείμενο ήταν στην καθαρεύουσα), που ουσιαστικά παρουσιάζει την πολιτική του πρώτου εργατικού κράτους στο ζήτημα της Εκπαίδευσης:

Το ενιαίο σχολείο εργασίας – α” βαθμός

«Τα διάφορα σχολεία, τα οποία πριν διαιρούνταν σε λαϊκά σχολεία για τις κατώτερες τάξεις, και μέσα σχολεία για τις πλούσιες και μορφωμένες τάξεις και σχολεία αρρένων και θηλέων, ακόμη δε σχολές πρακτικές και σχολές κλασσικές, γενικές και ειδικές, αντικαταστάθηκαν από το επιτροπάτο από ένα σχολείο, το Ενιαίο Σχολείο Εργασίας.

Το ενιαίο τούτο έχει διπλή σημασία: 1) Καταργεί τις διακρίσεις τάξεων. Το σχολείο μεταβάλλεται σε ενιαία κλίμακα. Κάθε παιδί στη Ρωσσία αρχίζει με σχολείο αυτού του τύπου και μπορεί να λάβει κατόπιν ανώτερη σπουδή. 2) Μέχρι το 16ο έτος αποφεύγεται κάθε ειδικοποίηση. Η αποκτώμενη μόρφωση είναι γενική κατά την ευρύτερη έννοια της λέξης, εγκυκλοπαιδική και για αμφότερα τα φύλα. Δεν αποκλείεται, φυσικά, η εισαγωγή της αρχής της ατομικοποιήσης και της διαφοροποίησης σε κάθε σχολείο. Ειδικοποίηση όμως με την πλήρη έννοια της λέξης δεν επιτρέπεται παρά μετά το 16ο έτος και στις βάσεις γενικής μόρφωσης. Τα διπλώματα ως παρεκτικά προνομίων καταργήθηκαν, οι αρχαίες γλώσσες δεν είναι υποχρεωτικές. Το σχολείο τούτο ενωμένο κατ” αρχάς, χωρίζεται σε δύο βαθμούς, πρώτο από 5 έτη και δεύτερο από 4 έτη. Ο κύκλος αυτός της 9ετούς εκπαίδευσης είναι υποχρεωτικός.

 

Α. Β. Λουνατσάρσκι

Το σχολείο μας είναι πράγματι γενικό. Προς τούτο καταργήθηκαν τα σχολικά τέλη, επιπλέον δε τα παιδιά τρέφονται δωρεάν, τα δε φτωχότερα λαμβάνουν και ενδύματα και υποδήματα. Εννοείται βεβαίως ότι τα βιβλία δίνονται δωρεάν στους μαθητές. 

Αναγνωρίζουμε βεβαίως τις αναρίθμητες δυσκολίες. Η χώρα είναι κατεστραμμένη και πεινά, δεν έχουμε αρκετά βιβλία, όχι μόνο για τα νέα σχολεία που ιδρύσαμε, αλλ” ούτε και για τα παλαιά. Αλλά το Επιτροπάτο, υποβοηθούμενο από την κυβέρνηση των Σοβιέτ, καταπολεμά την αθλιότητα αυτή και ελπίζει να την καταβάλει, αν όχι τώρα αμέσως, πάντως όμως σε πολύ προσεχές μέλλον.

Οταν η κυβέρνηση έκανε υποχρεωτικό τον κύκλο της 9ετούς φοίτησης, τα Σοβιέτ υποχρεώθηκαν να ορίσουν καθένα τον αριθμό των παιδιών που είχαν την ηλικία για να φοιτήσουν στο σχολείο, και να τα κατανείμουν στα σχολεία. Σε όσα για λόγους υγείας δεν ήταν επιτετραμμένο να φοιτήσουν, τα τοπικά Σοβιέτ εξέδιδαν πιστοποιητικό ότι όχι από πταίσμα του παιδιού ή των γονιών του τούτο δεν φοιτά στο Σχολείο. Ορισθέντος του αριθμού των μαθητών το Επιτροπάτο φρόντισε και φροντίζει κατ” έτος για την επέκταση του δικτύου των σχολείων. Κατά το προσεχές έτος σκοπεύουμε να ανοίξουμε 10 χιλιάδες σχολεία πρώτου βαθμού και 1.000 δευτέρου βαθμού.

Το Σχολείο έχει χαρακτήρα εργατικού σχολείου εργασίας, της παραγωγικής εργασίας που αποτελεί τη βάση της διδασκαλίας, όπως και η παιδαγωγική εργασία.

Στο πρωτοβάθμιο σχολείο πρόκειται μόνο περί εργασίας εντός του σχολείου, μαγειρική, κηπουρική κ.λπ. Η εργασία έχει χαρακτήρα παραγωγικό, δηλαδή οι μαθητές εκτελούν οι ίδιοι, κατά το μέτρο των δυνάμεών τους, τα αναγκαία για την κοινή ζωή στο σχολείο έργα. (…)

Σχολεία β” βαθμού

Στο σχολείο του δευτέρου βαθμού σημειώνεται κυρίως ο παραγωγικός και κοινωνικός χαρακτήρας της εργασίας. Ήδη έχουμε να κάνουμε με παιδιά 13 ετών περίπου. Από την ηλικία αυτή καθίσταται δυνατή εργασία ελαφρά, αλλά πραγματική εκτός του σχολείου (συμμετοχή σε εργασία εργοστασίου, βοήθεια σε αγροτικές εργασίες, συνεργασία σε επιχειρήσεις του Κράτους ή άλλων στο Κράτος ομάδων). Από την ηλικία αυτή συνδυάζουμε την εργασία του παιδιού με τον αγώνα της κοινωνίας για την ύπαρξή της και την ανάπτυξή του με την εκπαίδευσή του. Το σχολείο δεν εγκαταλείπει τον έφηβο, τον παρακολουθεί, τον προφυλάσσει από το κακό, και προσαρμόζοντας όλα τα έργα του με την ανάπτυξη του σώματος και του πνεύματός του, γίνεται οδηγός μέσω του δαιδάλου της ομαδικής παραγωγικής εργασίας.

Το έργο τούτο είναι το πλέον νέο και το πλέον γεμάτο με ευθύνες.

Και μόνο στη βάση της πείρας και της πραγματικής συνεργασίας παιδαγωγών και ειδικών τεχνιτών και των διοικητών των εργοστασίων θα βρούμε την καλύτερη μέθοδο με στενή επαφή της παιδαγωγικής και της βιομηχανικής εργασίας.

Γι” αυτό συναντάμε κάτι αξιοσημείωτο που προσιδιάζει στην κομμουνιστική λύση του σχολικού προβλήματος.

Κάθε φορά που ο Μαρξ μιλά περί εκπαίδευσης, τη θέτει σε σχέση προς εργασία των μαθητών. Κήρυξε ότι θα έχουμε ανθρώπους αρμονισμένους και αληθινά νέους, όταν αντί να απαγορεύουμε την εργασία στα παιδιά, τη ρυθμίσουμε, μεταβάλλοντάς τη σε τεχνική βάση της εκπαίδευσης, ενώνοντας αυτή με την επιστήμη, με τη φυσική αγωγή και με την καλαισθητική ανάπτυξη του παιδιού.

Με κοινή έκφραση λέμε η εργασία βάση του δημοσίου σχολείου.

Φυσικά, είναι αναγκαία και ειδική μόρφωση ορισμένης τέχνης για τον έφηβο. Σχολές του δευτέρου βαθμού μπορούν, ανάλογα με τους τοπικούς όρους τους, να συγκεντρώσουν την προσοχή τους στην τοπική παραγωγή, εν τούτοις αν και δίνουν παραδείγματα ορισμένης παραγωγικής εργασίας πρέπει να αναπτύξουν τον μαθητή, ώστε αυτός να βρίσκεται σε επαφή με όλη την παραγωγική ζωή και να μην είναι αποκλεισμένος σε μία ειδικότητα.

Η ειδικοποίηση, σύμφωνα με το Επιτροπάτο, δεν είναι αναγκαία παρά μόνο στον τρίτο βαθμό μετά το 16ο έτος σε σχολές, ας ονομάζουμε «ανώτερες σχολές», ή σε ινστιτούτα, τα οποία δεν έχουν χαρακτήρα σχολής.

Για να πραγματοποιήσουμε τόσο μεγάλες μεταρρυθμίσεις που είναι γρήγορα σχεδιασμένες, και τις οποίες το Επιτροπάτο της Παιδείας κατάρτισε με λεπτομέρεια με συμφωνία με το πανρωσικό συνέδριο της Λαϊκής Εκπαίδευσης, είναι ανάγκη να έχουμε μέγα αριθμό δασκάλων καλώς παρασκευασμένων.

Η σχολική πολιτική

Η σχολική πολιτική μας είναι η ακόλουθη: 1ον Να παραλύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την επιρροή της παλαιάς πανρωσικής παιδαγωγικής εταιρείας, 2ον να ενώσουμε το λαϊκό διδακτικό προσωπικό σε μεγάλη επαγγελματική οργάνωση στηριζόμενη στην ομοσπονδία των διεθνιστών παιδαγωγών, 3ον να εξισώσουμε τα δικαιώματα και ει δυνατόν και τους μισθούς των διδασκάλων του πρώτου και δευτέρου βαθμού, 4ον να κανονίσουμε ανώτερους μισθούς, 5ον να βοηθήσουμε τη δημιουργία και ανάπτυξη των παιδαγωγικών ιδρυμάτων, τα οποία προπαρασκευάζουν τους δασκάλους και 6ον στην παρούσα μεταβατική περίοδο να οργανώσουμε σε ευρεία κλίμακα ελεύθερα παιδαγωγικά μαθήματα.

Η πολιτική αυτή έγινε δεκτή σε διάφορα παιδαγωγικά συνέδρια και οριστικά καθορίστηκε στο τελευταίο συνέδριο στη Μόσχα για την προπαρασκευή των δασκάλων.

Επί όλων τούτων το Επιτροπάτο είχε αληθινά πραγματική απόλυτη επιτυχία. Η ρωσσική παιδαγωγική εταιρία κατέστη πλέον ανίσχυρη. Οι δωδεκάδες των τηλεγραφημάτων, που λάβαμε από διάφορα διδασκαλικά συνέδρια, αποδεικνύουν την αύξουσα συμπάθεια του λαϊκού διδασκαλικού σώματος προς την εξουσία των Σοβιέτ.

Δημοσιεύουμε εδώ μια σελίδα της επίσημης έκθεσης την οποία η Επιτροπεία του Λαού επί της Εκπαίδευσης απέστειλε τον Σεπτέμβριο του 1918 στο Συμβούλιο των Επιτρόπων του Λαού. Η έκθεση μιλάει περί μέτρων του Επιτροπάτου για την ανάπτυξη του οικονομικού, ηθικού και διανοητικού επιπέδου των διδασκάλων.

Η οικονομική θέση των δασκάλων

«Την 25 Ιουνίου, το Σοβιέτ των Επιτρόπων του Λαού, με πρόταση του επί της Παιδείας επιτρόπου, έλαβε μέτρα μοναδικά στη σχολική ιστορία όχι μόνο της Ρωσσίας. Ο μισθός των δασκάλων υπερεδιπλασιάσστηκε αμέσως και αναδρομικά από τον Μάρτιο του 1918. Τα έξοδα έτσι του ειδικού προϋπολογισμού για την Παιδεία αυξήθηκαν σε 1 δισεκατομμύριο ρούβλια για το δεύτερο εξάμηνο του 1918. Οσο περισσότερο πλησιάζουμε στην πραγματοποίηση του ιδανικού μας, αληθινής λαϊκής εκπαίδευσης, τόσο θα ανοίγονται νέα σχολεία (για τα οποία το σύνολο των μισθών θα αυξάνει, οι δάσκαλοι των σχολείων εργασίας πρέπει να τεθούν στην πρώτη κατηγορία, στην κατηγορία των πλέον υψηλότερων μισθών) και τόσο τα έξοδα θα αυξάνουν. Ο ετήσιος προϋπολογισμός των ενιαίων σχολείων εργασίας, εάν τα σχέδιά μας πραγματοποιηθούν πλήρως, θα ανέλθει με τις συμπληρωματικές δαπάνες (ενδυμασίας, οικοδομές κ.λπ.) σε 6 δισεκατομμύρια ρούβλια περίπου. Αλλά η εργατιά της Ρωσσίας δεν αρνείται να επιτύχει σχολεία αντάξια του εργατικού αγροτικού λαού, ο οποίος για πρώτη φορά στον κόσμο έλαβε άμεσα στα χέρια του την εξουσία. Η ανύψωση του οικονομικού επιπέδου των δασκάλων είναι μόνο το ήμισυ και όχι και το σημαντικότερο μέρος της απαιτουμένης εργασίας. Η αστική κοινωνία δεν αρκούνταν μόνο να αφήνει το διδακτικό προσωπικό στην πείνα και το ψύχος, προσπαθούσε επίσης να το κρατά στο σκοτάδι. Η ιστορία του σαμποτάζ, που μας έκαναν οι δάσκαλοι, αποδεικνύει πόσο προνοητική για τους σκοπούς της ήταν η μπουρζουαζία. Η Νέα Ρωσσία έχει ανάγκη εκπαιδευτών όχι μόνο προφυλαγμένων από φτώχεια, αλλά και πνευματικά άγρυπνων, αληθινά μορφωμένων και καλά παρασκευασμένων. Τα ινστιτούτα, τα οποία χρησίμευαν για τη μόρφωση των δασκάλων του παλαιού καθεστώτος, οι παιδαγωγικές σχολές και τα διδασκαλεία καθόλου δεν ανταποκρίθηκαν στην ανάγκη αυτή. Τα μαθήματά τους κρατήθηκαν σκοπίμως σε ένα μετριότατο επίπεδο, αν και σ” αυτά δεν φοιτούσαν έφηβοι, αλλά ενήλικοι, οι οποίοι είχαν δοκιμάσει τις δυνάμεις τους στη σχολική εργασία, διότι τα παιδαγωγικά ινστιτούτα δέχονταν μόνον ως φοιτητές τους δασκάλους που είχαν διδάξει επί διετία στα σχολεία της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Η σύσκεψη που συγκλήθηκε από το Επιτροπάτο το δεύτερο δεκαήμερο του Αυγούστου 1918, για να σκεφθεί για τη μόρφωση εκπαιδευτών, ετοίμασε νέα σχέδια για τα διδασκαλεία και τα παιδαγωγικά Ινστιτούτα. Αυτά θα μεταβληθούν σε ανώτερες σχολές, οι οποίες θα αποτελούν τις παιδαγωγικές σχολές των Πανεπιστημίων. Αντί των θρησκευτικών μαθημάτων θα εισαχθούν στις σχολές αυτές ιστορία του σοσιαλισμού, αρχές δικαίου κ.λπ.» (…)

Οι ανώτερες σχολές

Οι μεταρρυθμίσεις των ανωτέρων σχολών έγιναν δεκτές από όλα τα πανεπιστήμια και τις ανώτερες τεχνικές σχολές της Ρωσσίας σε δυο πολυπληθείς συσκέψεις τους στη Μόσχα.

Οι γενικές και ιθύνουσες γραμμές των μεταρρυθμίσεων τούτων των ανωτέρων σχολών είναι οι ακόλουθες:

Η εκπαίδευση στις ανώτερες σχολές είναι προσιτή στους πάντες στη Ρωσσία. Κάθε πολίτης, άνδρας ή γυναίκα, που έχει υπερβεί το 16ο έτος της ηλικίας του, μπορεί να μπει σε όποια ανώτερη σχολή θέλει. Τα μαθήματα μπορούν να παρακολουθούνται από οποιονδήποτε θέλει. Αντίθετα οι πρακτικές εργασίες των σχολών αυτών παρακολουθούνται μόνο από εκείνους, οι οποίοι έχουν δίπλωμα ότι είναι ικανοί, αλλιώς παραπέμπονται σε ειδικές προπαρασκευαστικές σχολές των ανώτερων τούτων σχολών.

Οι καθηγητές διορίζονται κατόπιν διαγωνισμού επαναλαμβανόμενου κατά δεκαετία. (Παρέλειψα ότι οι δάσκαλοι των ενιαίων σχολείων διατηρούνται στη θέση υπό τον όρο περιοδικού αναδιορισμού τους από τα τοπικά Σοβιέτ). Οι ανώτερες σχολές έτσι οργανωμένες απολαμβάνουν ευρεία αυτονομία, η διοίκησή τους αποτελείται από αντιπροσώπους των καθηγητών, των υφηγητών και των φοιτητών.

Κάθε ανώτερη σχολή δεν μπορεί να αρκείται να είναι μόνο σύλλογος εκπαιδευτών, κατά τον παλιό τρόπο των ανώτερων σχολών. Πρέπει να είναι και εκπαιδευτικός σύλλογος, ο οποίος να προσφέρει πραγματική συνδρομή στην εκπαίδευση του λαϊκού σχολείου. Ως τέτοιος οφείλει να οργανώσει ινστιτούτα υφηγητών, για να ετοιμάσει καθηγητές λαϊκών πανεπιστημίων καθ” όλη τη Ρωσσία, να ιδρύσει μαθήματα προσιτά στους πάντες για μόρφωση όχι των ειδικών, αλλά εκείνων που θέλουν να ευρύνουν τη γενική τους μόρφωση με τη γνώση των προόδων και των ανακαλύψεων όλων των επιστημονικών κλάδων».