Καθόλου «άδολο» το ενδιαφέρον τους (Κυβέρνηση – ΕΕ – Επιχειρηματικοί Όμιλοι ) για τις ανισότητες σε βάρος των γυναικών στην εκπαίδευση και την εργασία
Η σταθερή ενασχόληση των επιτελείων των ιμπεριαλιστικών οργανισμών, όπως της ΕΕ, του ΟΟΣΑ, του ΔΝΤ, με την άνοδο της γυναικείας συμμετοχής στη μισθωτή εργασία εντάσσεται στην αστική στρατηγική για τη διασφάλιση της καπιταλιστικής ανάπτυξης. Συνδέουν τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων με την άνοδο του γυναικείου εργατικού δυναμικού και με την ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων των γυναικών κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με βάση τη στρατηγική της ΕΕ για την ανάπτυξη («Ευρώπη 2020»). Σε αυτήν την κατεύθυνση εργάζονται πυρετωδώς και στη χώρα μας τα επιτελεία της κυβέρνησης και της εργοδοσίας.
Το δελτίο του ΣΕΒ «Οικονομία και Επιχειρήσεις» (18/1/18), με τίτλο «Η ισοτιμία γυναικών και ανδρών κάνει καλό και στην οικονομία και στην κοινωνία», αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Μεγαλύτερα επίπεδα ευημερίας (σ.σ. άραγε ποιων;) μπορούν να παραχθούν, εάν κλείσει ακόμη περισσότερο το χάσμα που υπάρχει μεταξύ ανδρών και γυναικών. Προς αυτήν την κατεύθυνση, απαιτείται αφενός να αυξηθεί η συμμετοχή των γυναικών στην παραγωγική διαδικασία και αφετέρου οι γυναίκες, μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος, να αποκτήσουν δεξιότητες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, που θα ισχυροποιήσουν ταυτόχρονα την παρουσία τους σε θέσεις πολιτικής/οικονομικής ηγεσίας».
Και συνεχίζει με τη διαπίστωση: «Η ανισότητα των γυναικών οφείλεται εν πολλοίς και στις χαμηλότερες δεξιότητες στις θετικές επιστήμες που αποκτούν μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και της διακριτικής μεταχείρισης που ενδεχομένως υφίστανται πολλές φορές στην αγορά εργασίας, σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία, παρά τη νομική απαγόρευση».
Εκφράζεται ξεκάθαρα ο προσανατολισμός των αστικών σχεδιασμών για την επέκταση της μισθωτής εργασίας των γυναικών σε τομείς που απαιτούν ειδικευμένη (σύνθετη) εργασία. Επιδίωξή τους είναι η παραπέρα εξίσωση προς τα κάτω των εργασιακών, ασφαλιστικών δικαιωμάτων, των μισθών ανδρών και γυναικών και σε νέους τομείς της καπιταλιστικής οικονομίας. Από αυτήν τη σκοπιά, ενδιαφέρονται για την απόκτηση «δεξιοτήτων υψηλότερης προστιθέμενης αξίας» μέσω του εκπαιδευτικού συστήματος από τις νέες γυναίκες. Σε αυτό το κάδρο εντάσσονται και οι μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση και το «μνημόνιο για την Παιδεία».
Ταυτόχρονα, αξιοποιώντας τη σύγχρονη έκφραση της γυναικείας ανισοτιμίας, αποδίδουν με έντεχνο τρόπο πλευρές της γυναικείας ανισότητας στην «ανδροκρατούμενη κοινωνία». Με αυτόν τον τρόπο, «βγάζουν λάδι» την ταξική ρίζα της κοινωνικής καταπίεσης των μισθωτών γυναικών, δηλαδή τις καπιταλιστικές σχέσεις, την οργάνωση της παραγωγής και της κοινωνίας με αποκλειστικό κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος.
Διαπιστώσεις που κρύβουν τις πραγματικές αιτίες
Οι αστικοί σχεδιασμοί για τη γυναικεία συμμετοχή επενδύονται με το ανάλογο θεωρητικό και ιδεολογικό περίβλημα και στο χώρο της εκπαίδευσης, μέσω της οποίας αναπαράγεται η κυρίαρχη αστική αντίληψη και για τις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων. Προετοιμάζεται η νέα βάρδια του εργατικού δυναμικού, ανδρών και γυναικών, με τις αντίστοιχες «δεξιότητες» που απαιτούν οι σχεδιασμοί της αστικής στρατηγικής για την ανάπτυξη.
Έτσι, η «γυναικεία απασχόληση» σε συνδυασμό με την εκπαίδευση των κοριτσιών είναι σε πρώτο πλάνο. Αυτό ήταν το βασικό περιεχόμενο και της ημερίδας με θέμα «Φύλο και Εκπαίδευση», που συνδιοργάνωσαν το υπουργείο Παιδείας, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής και η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, στις 2 Δεκέμβρη 2017 στην Αθήνα. Αντίστοιχη αναμένεται να είναι και η ημερίδα που οργανώνεται στη Θεσσαλονίκη.
Στην ημερίδα δόθηκαν στοιχεία για συγκεκριμένους «δείκτες σχετικούς με την εκπαίδευση και την απασχόληση των γυναικών», που δεν αφορούν βέβαια στην ποιότητα και το περιεχόμενο της εκπαίδευσης των νέων γυναικών.
Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, το 2016 στην εκπαίδευση καταγράφεται «έμφυλο χάσμα τριών ποσοστιαίων μονάδων σε βάρος των ανδρών», αναφορικά με την πρόωρη εγκατάλειψη της σχολικής φοίτησης (υπάρχει μια μικρή μείωση σε σχέση με το 2011), ενώ σε σχέση με την επίδοση στην Τριτοβάθμια «9,5 ποσοστιαίες σε βάρος των ανδρών» (υπάρχει μια αύξηση σε σχέση με το 2011). Σε σχέση, δε, με την κάλυψη θέσεων εργασίας από κατόχους τίτλων σπουδών Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, καταγράφεται χάσμα «4,8 ποσοστιαίες μονάδες σε βάρος των γυναικών», με αύξηση από το 2011.
Με βάση και τα παραπάνω στοιχεία, από το «άνοιγμα» κιόλας της ημερίδας, πρωταγωνίστησε η «μεταρρύθμιση» στην οποία προχωρά το υπουργείο Παιδείας, όπου «η καταπολέμηση των ανισοτήτων και των διακρίσεων είναι βασικός στόχος». Η υποκριτική αναφορά στην «καταπολέμηση των διακρίσεων» γίνεται τη στιγμή που οι βασικοί στόχοι του «μνημονίου για την Παιδεία» περιλαμβάνουν «αξιολόγηση», συγχωνεύσεις σχολικών μονάδων κ.ά.
Κουβέντα βέβαια δεν είπαν για την επέκταση του ωραρίου εργασίας των εκπαιδευτικών, που θα έχει ιδιαίτερες συνέπειες στη δουλειά τους. Από την ημερίδα απουσίαζε επίσης κάθε αναφορά στη διάκριση δικαιωμάτων που υπάρχει στο χώρο της εκπαίδευσης ανάλογα με τις σχέσεις εργασίας των εκπαιδευτικών (μόνιμοι, αναπληρωτές κ.λπ.). Πρώτα θύματα είναι οι γυναίκες εκπαιδευτικοί με τις ευέλικτες εργασιακές σχέσεις, οι οποίες στερούνται βασικά μέτρα προστασίας του γυναικείου οργανισμού, της μητρότητας, όπως άδειες ασθενείας, λοχείας, ανατροφής.
Αντεστραμμένη εικόνα
Στο ερώτημα «Ποιοι παράγοντες συντελούν στη διατήρηση της έμφυλης ανισότητας και των παραδοσιακών ρόλων», η απάντηση που δόθηκε στην ημερίδα ήταν: «Οι γενικές πολιτικές που αφορούν στην εκπαίδευση, το περιεχόμενο του προγράμματος σπουδών από τα κείμενα έως την εικονογράφηση, το κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα, τα παιχνίδια (…) οι δικές μας προσδοκίες και οι συμπεριφορές, ο λόγος που οι εκπαιδευτικοί αρθρώνουν (και στον οποίο λόγο το αρσενικό υποκαθιστά και τα δύο φύλα, κάνοντας το θηλυκό γένος αόρατο)».
Με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζουν αντεστραμμένα τη σχέση αιτίας – αποτελέσματος, καθώς προβάλλουν ως αιτία της ανισότιμης θέσης της γυναίκας τις κοινωνικές αντιλήψεις για τις σχέσεις μεταξύ των δύο φύλων, που αναπαράγονται στο έδαφος των υλικών όρων ζωής και εργασίας των γυναικών, μέσω των μηχανισμών χειραγώγησης και ενσωμάτωσης.
Οι κοινωνικές αντιλήψεις για τα φύλα διαμορφώνονται σε συγκεκριμένο ιστορικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολιτικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Σε αυτό το περιβάλλον εντάσσεται και η εκπαίδευση. Αξιοποιούν υπαρκτά κοινωνικά ζητήματα, όπως τα κοινωνικά στερεότυπα για το κάθε φύλο, δηλαδή τις κοινωνικές διακρίσεις σε κάθε πλευρά της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής ζωής της γυναίκας, για να κρύψουν την ταξική ρίζα της γυναικείας ανισοτιμίας. Η γυναικεία ανισοτιμία είναι πρόβλημα κοινωνικό, με ταξική και φυλετική διάσταση. Έχει σημαδέψει την ταξική εκμεταλλευτική κοινωνία, γιατί είναι γέννημά της και θα εξαλειφθεί πλήρως μόνο με την κατάργησή της.
Από τις παρεμβάσεις στην ημερίδα, χαρακτηριστική είναι η αναφορά στο θέμα «Ποια αντιμετώπιση του φύλου στην εκπαίδευση συμβάλλει στην εμβάθυνση της δημοκρατίας». Ανάμεσα στα άλλα, αναφέρεται ότι «...για να είναι ουσιαστική η δημοκρατία, χρειάζεται ελεύθερους, συμμετοχικούς, ισότιμους πολίτες, συνδιαμορφωτές και συνυπεύθυνους στη λήψη αποφάσεων με στόχο το δημόσιο συμφέρον (…) Αυτή είναι η βασική πρόκληση για τη δημοκρατία του 21ου αιώνα».
Μιλώντας για «δημοκρατία ατόμων», είναι λογικό ο κάθε νέος και νέα, κάθε εργαζόμενος, να τείνει να ταυτίζεται με αυτήν την έννοια και ιδιότητα. Στην πραγματικότητα, όμως, η έννοια «πολίτης» στην ταξική κοινωνία αναφέρεται στον πολίτη – ιδιοκτήτη, τον πολίτη – επιχειρηματία, το μόνο πραγματικά αυτεξούσιο – μέτοχο της εξουσίας. Στοχεύουν και με αυτόν τον τρόπο να σβήσουν στη νεανική συνείδηση την ταξική διαφοροποίηση στην κοινωνία, τα διαφορετικά ταξικά συμφέροντα, στο όνομα της «ισονομίας» και της «ισότητας».
Επιδιώκουν από μικρή ηλικία να στοιχίσουν τους μαθητές και τις μαθήτριες στους στόχους του «δημόσιου συμφέροντος», δηλαδή στα συμφέροντα των μονοπωλίων, του αστικού κράτους, καλλιεργώντας την ταξική συναίνεση, το συμβιβασμό με την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Τα υποκριτικά συνθήματα περί «ισότιμων πολιτών, συνδιαμορφωτών και συνυπεύθυνων στη λήψη αποφάσεων», περί «ουσιαστικής δημοκρατίας», γίνονται θρύψαλα στην εκπαιδευτική κοινότητα, τη στιγμή που ποινικοποιούνται οι οργανωμένοι αγώνες των μαθητών μέσα από τις μαθητικές τους κοινότητες.
Καλύτερο συγχωροχάρτι στους κύριους υπεύθυνους για τη γυναικεία ανισοτιμία στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, όπως για τις συνθήκες εργασίας και τη ζωή – λάστιχο, για τη μητρότητα υπό διωγμό …δεν θα μπορούσε να δοθεί.
